An Phú là tên một làng,còn gọi là"thôn",xưa thuộc Xã Nghĩa Đô,Huyện Từ liêm, phủ Hoài Đức Tỉnh Hà Đông.(Nay là phường Nghĩa Đô, quận Cầu Giấy, tp Hà Nội)
Là cư dân Nghĩa Đô, thiết nghĩ ai ai cũng nên biết nguồn gốc cái tên nơi mình đang ở.
Số là năm Canh Tuất, 1010,Vua Lý Thái Tổ đã Thiên Đô từ Hoa Lư (Ninh Bình) ra thành Đại La rồi đổi tên Kinh Đô mới là Thăng Long, ý nghĩa là Rồng bay lên. Đầu năm sau (Tân Hợi,1011),Ngài du xuân ra ngoại thành theo đường sông Tô Lịch.Đến bến Giang Tân,nơi hội lưu của hai con sông Thiên phù và Tô Lịch, thuộc vùng Kẻ Bưởi.Thấy phong cảnh tươi đẹp,dân cư đông đúc,trên bến dưới thuyền, tấp nập sầm uất, lại có công sức góp phần xây dựng Kinh Đô nên Ngài hài lòng lắm và đã đặt tên cho vùng này là xã Nghĩa Đô,gồm bốn làng: Xóm bãi,làng Tân,làng Nghè và làng Dâu.Riêng Xóm Bãi ,Ngài đã ưu ái ban cho cái tên là Bái Ân.Báo Hà NỘI MỚI có câu nhận xét :"Có lẽ ở nước ta,duy nhất chỉ có Nghĩa Đô là được Nhà Vua đặt tên ".
Theo Đại Việt sử ký toàn thư,quyển IV trang 200 do Nhà Xuất bản Khoa học xã hội và nhân văn ấn hành năm 1972 có ghi:
....Thời Lê Trung hưng(1533--1789), có hai người phò Lê dẹp Mạc thành công là:
Thứ nhất là ông Trần Phúc Diên
(1562--1648),quê Thanh Hóa,làm quan tới chức Tổng Tri Thuần Lộc hầu.
Người thứ hai là ông Nguyễn Nhật Tráng (1557--1600)quê làng Cót,tức Hạ Yên quyết,nay là Yên Hòa,Cầu Giấy.Ông đỗ Đệ nhị giáp Tiến sĩ tức Hoàng giáp khoa Ất Mùi 1595,có tên trong Bia TS ở Văn Miếu Quốc Tử Giám.Ông làm quan với chức sắc là Lại khoa Cấp sự trung,mất năm 1600,thọ 43 tuổi.
Để thưởng công,Vua Lê đã ban đất Lộc điền cho hai ông.Đó là mảnh đất còn hoang sơ thuộc xã Nghĩa Đô, bắc giáp làng Dâu,nam giáp làng Vòng,
còn gọi là thôn Dịch Vọng Tiền thuộc xã Dịch Vọng cùng huyện.
Sau khi nhận đất,hai ông đã đưa gia nhân thân quyến đến khai khẩn,vỡ hoang,lập làng,lập ấp rồi đặt tên làng là An Phú. Ý nghĩa hai chữ An Phú có nghĩa là cầu mong cho dân chúng luôn luôn được yên vui và no ấm.
Vậy là xã Nghĩa Đô thời kì này (Thế kỷ XVI) có thêm một thành viên mới.Tất cả xã lúc này có 5 làng,kể từ Bắc xuống Nam,lần lượt là:Bái Ân (giáp làng Quán La,nay là Xuân La).Tiếp đến Tiên Thượng(làng Tân),Trung nha(làng Nghè),Vạn Long
(làng Dâu)và An Phú.
Tên xã Nghĩa Đô đang tồn tại hơn mười Thế Kỷ(1011---2020)
Đến đầu Thế kỷ XVIII làng An Phú
xuất hiện thêm một nhân vật đặc biệt là Trần Toàn (1663--1715),đậu Tiến sĩ khoa Canh thìn,1700.Ông cũng có tên trong Bia TS ở Văn Miếu Quốc Tử Giám. Sau đó ông được Vua Lê cho làm Chánh sứ dẫn đậu đoàn Sứ bộ sang Tàu thời vua Khang Hi nhà Thanh.Ông đã hoàn thành việc công lại còn học được nghề nấu kẹo mạch nha đem về truyền dạy cho dân làng.Từ đó người dân An Phú ngoài việc làm ruộng,lại có thêm nghề phụ để làm ăn sinh sống.
Làng An Phú đất đai tuy rộng nhưng địa hình không có chỗ nào thích hợp cho việc dựng một ngôi đình. Trong khi đó làng Dâu đang có một ngôi đình tọa lạc sát địa giới An Phú, nhưng nhỏ bé và sơ sài. Ông Trần Toàn sau bao lần suy tính rồi khéo léo thương lượng với các vị chức sắc làng Dâu,cuối cùng họ cũng bằng lòng. Thế là bên có đất,bên có công sức,ông đã huy động nhân lực,vật lực xây dựng một ngôi đình mới cao ráo,to lớn,đẹp đẽ,khang trang và rất hoành tráng. Ngôi đình gồm 5 gian Tiền tế và hai gian Hậu cung.Mặt đình trông về hướng Nam.Trong đình có đầy đủ Nghi trượng.Hoành phi, Câu đối và tất cả mọi thứ nghi lễ đều được sơn son thếp vàng trông uy nghi và tráng lệ. Ngôi đình vốn thờ vị Thành Hoàng làng là quan Thái giám Nguyễn Bông, một nhân vật có nhiều công lao dưới thời Vua Lý Thánh Tông. Từ đó đến nay,hai làng có chung một ngôi đình. Hàng năm,ngoài việc cúng bái những ngày Sóc Vọng,Lễ Tiết,dân hai làng còn mở Lễ Hội truyền thống của Đình làng vào các ngày 12,13,14 tháng Hai Âm lịch...
Làng An Phú xưa cũng có đầy đủ cảnh sắc thiên nhiên đặc trưng cho một làng quê đất Việt như:Cũng Lũy tre.Cũng ao cá.Cũng cây đa.Cũng bến nước. Cũng sân đình...
Sân đình An Phú rộng thênh thang,phẳng lì bởi được lát gạch nung được chọn lựa kĩ càng.Bến nước là môt cái ao phía trước, cách sân chừng dăm mét.Bờ ao bên trái là lối đi vào làng An Phú. Cạnh bến nước là một cây đa cổ thụ có chừng xấp xỉ 400 tuổi,cành lá lòa xòa như cái lọng khổng lồ. Rễ phụ rủ xuống đung đưa theo gió.Trẻ em thường túm vào chùm rễ đu người ra xa bờ rồi đột ngột buông tay cho cả thân thể rơi xuống ao,tha hồ ngụp lặn thỏa thích.
Cuối làng có một cai giếng khơi quanh năm không bao giờ cạn. Nước giếng trong vắt,mát lạnh về mùa hạ nhưng rất ấm về mùa đông. Hàng năm cứ đến dịp giao thừa là cả làng tíu tít thi nhau ra giếng gánh nước về đổ vào chum, vào vại để cầu may. Một số nhà có giếng riêng, nước cũng đầy và trong veo nhưng vẫn ra giếng làng múc nước quẩy về như quẩy Linh khí của Trời Đất để được hưởng cái Tinh túy của Càn Khôn !Cả làng đổ dồn ra giếng trong cùng một Thời khắc nhưng không ai chen lấn,thậm chí họ còn múc nước giúp nhau,chuyện trò rôm rả cứ gọi là vui như...Tết !
Chỉ một gánh nước phút giao thừa thôi cũng làm cho người dân yên lòng đón mừng năm mới.
Nhưng...
Hiện nay...
Cây đa Cổ thụ không còn nữa...
Cái giếng làng cũng không còn nữa
Hàng chục cái ao trong làng luôn sủi đầy Tăm cá cũng không còn nữa
Lũy tre làng xanh ngăn ngắt ngày nào...Nay sạch sành sanh
An Phú bây giờ không biết gọi là gì
nữa? Gọi là "làng"thì không còn bóng dáng của làng.Mà gọi là "phố"lại càng không ổn.Có gì chứng tỏ là phố đâu?
Lại nói về An Phú và Vạn Long, hai làng có 4 Danh nhân là các vị Thành hoàng làng Nguyễn Bông,Quan Tổng Tri Thuần lộc hầu Trần Phúc Diên,quan Lại khoa Cấp sự trung Nguyễn Nhật Tráng,quan Chánh Sứ Trần Toàn đều rất xứng đáng được đặt tên cho con đường mới mở,chạy theo ven sông Tô Lịch, bắt đầu từ đường Hoàng Quốc Việt đến đường Quan Hoa,rồi tiếp tục thẳng xuống Cầu Giấy. Nhưng hiện nay con đường đó lại mang tên Nguyễn đình Hoàn.Tuy ông này cũng đỗ Hoàng giáp tiến sĩ và cũng có tên ở Bia TS Văn Miếu Quốc Tử Giám. Nhưng đối với dân hai làng An Phú và Vạn Long thì danh tính ông này quả là xa lạ. Vậy dân hai làng An Phú, Vạn Long nghĩ sao?
